Zelfreflectie: bring it on?!

Laten we het eens hebben over zelfreflectie. Misschien zit dat bij jou wel snor en kun je je dag reflecterend vervolgen. Maar de kans is groot dat het iets is waar je nog wel wat oefening in kunt gebruiken. Dan ben je niet de enige! Het is best mens-eigen hoor, je ogen sluiten voor je eigen daden. Niemand is er echt immuun voor. Zo ook David niet, wanneer de profeet Natan hem een verhaal voorschotelt. Hij blijkt blind voor zijn eigen doen en laten. Maar God? Die laat het daar niet bij zitten.

“Hij (God) stuurde de profeet Natan naar David toe om hem het volgende te vertellen: ‘Er woonden eens twee mannen in dezelfde stad, een rijke en een arme. De rijke man had heel veel geiten, schapen en runderen, de arme man had niet meer dan één lammetje kunnen kopen. Hij koesterde het en het groeide bij hem op, samen met zijn kinderen. Het at van zijn brood en dronk uit zijn beker en sliep in zijn schoot; hij had het lief als een dochter. Op zekere dag kreeg de rijke man een gast op bezoek. Hij kon het niet over zijn hart verkrijgen om de reiziger een van zijn eigen geiten, schapen of runderen voor te zetten. Daarom nam hij het lammetje van de arme man en zette dat zijn gast voor.’ David ontstak in woede over de rijke man en zei tegen Natan: ‘Zo waar de HEER leeft, de man die zoiets doet verdient de dood. Viervoudig moet hij het lam vergoeden, omdat hij zich zo harteloos heeft gedragen.’ Toen zei Natan: ‘Die man, dat bent u!”
(2 Samuël 12: 1-7, BasisBijbel)

Even wat context voor je: in de hoofdstukken voor dit gedeelte heeft David zijn bevelhebber Uria laten verongelukken, omdat David Uria’s vrouw voor zichzelf wilde. Blijkbaar was hem dat ontschoten toen God de profeet Natan op David afstuurde en die hem een vergelijkbare situatie voorschotelde.

God geeft om zelfreflectie

Het is bijzonder hoe God dit aanpakt. Hij had – via Natan – meteen kunnen zeggen waar het op staat. Maar daar begint Hij niet mee. Hij start met een verhaal om David te laten begrijpen dat hij verkeerd bezig is. In plaats van met de deur in huis te vallen, geeft Hij de mens de mogelijkheid om te begrijpen waar Hij vandaan komt. ‘Snap je wat je hebt gedaan, David?’, lijkt Hij te vragen. Misschien omdat Hij weet hoe lastig het soms voor ons is om zelfreflectie in de praktijk te brengen?

Dat laat zien dat het God niet alleen te doen is om schuldbesef, maar juist om inkeer en een veranderd hart. Het gaat Hem er niet alleen om dat je je zonden belijdt, maar ook dat je doorhebt wát je fout doet en hoe je dat de volgende keer dus anders aan kunt pakken.

Zelfreflectie: een vaak ongetrainde spier

En dan even naar David. Toen ik dit verhaal las was mijn eerste gedachte: dat is zo typisch menselijk, hè? Vooraan staan bij het beschuldigen van anderen, maar de lijn doortrekken naar onszelf? Ho maar! En nóg een stapje dichterbij: hoe vaak doe ik zelf iets vergelijkbaars? Wanneer ik mijn man ergens van beschuldig waar ik zelf ook schuldig aan ben? Wanneer ik mijn vriendin iets verwijt, maar geen oog heb voor de manier waarop ik háár gekwetst heb?

Ik denk dat er een flinke dosis zelfreflectie voor nodig is, en dat dat een spier is die bij velen van ons ongetraind is. Maar ook dat het een skill is waarvan God graag wil dat we die aanleren, omdat het ons minder kritisch naar anderen maakt en een groter besef creëert van onze schuld jegens God én de onmetelijke diepte van Zijn genade. Want wat zijn de voordelen van wegrennen voor wat wij fout doen, terwijl we fixeren op waar het anderen aan ontbreekt? In onze ogen lijkt het soms logisch en verklaarbaar, maar in Gods ogen? Heeft dat geen plaats in zijn koninkrijk. Heilig worden – en dat is waar dit mee te maken heeft – is eigenlijk nooit gemakkelijk, maar wel broodnodig en voor ons bestwil. Geloof je dat?

Aan de slag!

En als je dat gelooft, hoe kun jij jouw zelfreflectie-spier trainen? Hoe kun jij ervoor zorgen dat je net zo goed naar jouw houding, beweegredenen en daden kijkt als naar die van de ander? Durf jezelf vragen te stellen. Soms kunnen we onszelf goed voorliegen! Overtuigen we onszelf dat onze daden uit een goed hart komen, maar stiekem worden ze gedaan uit zelfbescherming of trots. Durf in je eigen beweegredenen te graven. En vraag God of Hij het je in herinnering wil brengen – zoals Hij dat ook bij David deed – als je zelfreflectie op minimaal staat. Als je niet meer trouw aan Hem of jezelf bent. Geef Hem die ruimte en ik geloof dat Hij die neemt.

“God, ik wil dat U alles van me weet. Kijk in mijn hart, onderzoek mijn gedachten. Zeg het me als ik iets verkeerds doe, en help me om weer te leven zoals U het wil.”
(Psalm 139: 23-24, BasisBijbel)