Het effect van compassie

Nadia Bolz Weber is een niet-zo-standaard dominee van de Evangelisch Lutherse kerk in de VS. Ze heeft een roerig verleden achter zich, waarin verslaving aan alcohol een rol speelde. In haar nieuwe podcast The Confessional, die ze omschrijft als een soort carwash voor schaamte en schuld, vertelt ze over de beweegredenen om deze podcast te maken. Eén van de dingen die ze tijdens het afkickproces moest doen, was al haar zonden aan iemand bekennen. Ze koos een ernstig zieke vrouw uit aan wie ze haar verhaal kon doen omdat ze wist dat deze vrouw niet lang meer te leven had. De doodzieke vrouw reageerde met compassie, vertelt Nadia, en die compassie zette haar in beweging op een manier die haar afkeer nooit had kunnen doen.

‘Wat is het effect van compassie?,’ vraagt Nadia zich af. Over het effect van compassie lezen we in Lukas 19 en die compassie begint al als de persoon naar wie de compassie uitgaat nog helemaal niets heeft gezegd.  

Het is best een vreemd verhaal dat we lezen in de eerste tien verzen van Lukas 19. Zacheüs is een hoofdtollenaar en Jezus is in de stad. De beste man wil eens gaan kijken wie die Jezus is waar iedereen het over heeft. Hij klimt in een boom om poolshoogte te nemen, omdat hij klein van stuk is. Misschien heb je vaak verhalen gehoord over dat tollenaartje, dat al langer rondliep met schuldgevoelens en eigenlijk zijn leven wilde beteren. Maar de tekst zegt daar niks over. Wat we wel weten is dat zijn beroep niet als respectabel wordt gezien. Zou hij echt niet boven de massa hebben kunnen uitkijken of lieten de andere mensen hem er ook gewoon niet langs? Als belastinginner van de bezetter, die vaak een graantje meepikt, behoort hij tot een groep die eruit ligt.  

Buiten de boot 

Mensen die eruit liggen, het is een groep die de aandacht heeft van Lukas, die vaak schrijft over zieke en arme mensen. Jezus heeft compassie voor deze mensen en we lezen veel over de genezingen die plaatsvinden. Deze Zacheus valt op omdat hij juist wel heel rijk is maar toch ook buiten de boot valt. Het is niet altijd zo simpel. Ook als je het voor elkaar hebt, kun je erbuiten liggen. Lucas 19 volgt op Lucas 18 waarin we het verhaal van de rijke jongeling vinden en vormt daarmee een soort tegenhanger van de rijke jonge man die teleurgesteld afdroop omdat hij zijn bezittingen niet op lijkt te willen geven. Bij Zacheüs vindt wel een verandering plaats en hij gooit zijn leven over een andere boeg. Terwijl de mensen Jezus bekritiseren omdat hij wil gaan logeren bij een zondig mens, lezen we over de gastheer: 

Maar Zacheüs was gaan staan en zei tegen de Heer:
Kijk, Heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst, vergoed ik het viervoudig.
– Lukas 19:8 (NBV) 

Jezus is de dokter 

In het Lukas-evangelie zien we Jezus optrekken met verschillende tollenaars. Er wordt bijvoorbeeld ook een andere tollenaar geroepen om een leerling van Jezus te zijn, Levi die later Mattheüs genoemd wordt. Als de mensen er kritiek op hebben dat hij bij een zondaar thuis komt, dient hij hen van repliek. Al eerder kreeg Jezus dezelfde kritiek. Telkens opnieuw legt hij uit wat zijn missie is. Hij komt als een dokter om te genezen wat ziek is en om het het verlorene te redden. Jezus zelf, die veel mensen letterlijk heeft beter gemaakt, is ook hier de dokter, maar dan symbolisch. Hij geneest Zacheüs van de zonde die hem in de greep houdt als een ziekte. Jezus wijst er ook op dat Zacheüs bij het volk van God hoort. Is dat ook indirecte kritiek naar de mensen toe? Zacheüs zou er helemaal niet buiten moeten liggen, hij is toch ook een zoon van Abraham?! Wisten ze dan niet dat het effect van compassie groter is dan de kracht van uitsluiting? Waarom hebben ze hem opgegeven? 

Een ander spoor 

Wat is het effect van compassie? Het is een intrigerende vraag. Hoe reageren we doorgaans op mensen die ons pijn doen of die er een bepaalde levensstijl op na houden? Afkeer is een reactie die voor de hand ligt. Dat is niet alleen in de kerk zo. Ook in een seculiere samenleving is er vaak maar weinig begrip en compassie voor mensen die een fout maken of mensen die er een mening op na houden die niet salonfähig is.

In The Confessional vertelt Megan Phelps-Roper haar verhaal. Als kind groeide ze op in de Westboro Baptist Church, een Amerikaans kerkgenootschap, dat zich zeer ongeliefd maakt door aanwezig te zijn op begrafenissen en de dood van mensen toe te juichen. De mensen die haar op Twitter uitscholden bevestigden haar alleen maar in haar gelijk. De mensen die compassie voor haar toonden als persoon, ondanks haar haatdragende uitingen hebben haar uiteindelijk op een ander spoor gezet.  

Niet in de weg staan  

Op een ander spoor gezet worden. In het Jodendom is bekering altijd: je weg veranderen. Het gaat niet alleen om een verandering van je hart, maar die hartsverandering heeft gevolgen. Dat zien we heel duidelijk bij Zacheüs. In de ontmoeting met Jezus vindt er een verandering plaats waaraan Zacheüs meteen actie verbindt. Ik denk dat dat belangrijk is. Wat is onze drive als christenen? Als we willen dat mensen veranderen is hun gedrag niet het startpunt. Het begint met de ontmoeting met Jezus. Alle andere dingen mogen niet in de weg staan. Jezus is de dokter, hij kan genezing geven en door het effect van compassie worden mensen veranderd. Hij zoekt om te vinden. Ook ik mag niet in de weg staan als er een Zacheüs graag Jezus eens wil gaan bekijken, want stel je voor dat er geen vijgenboom in de buurt is?!

Aan de slag!  

Wat is het effect van compassie? Probeer het vandaag uit! Zijn er mensen die jou echt boos maken en die je niet begrijpt? Probeer een vriendelijk woord of bid voor de persoon. Kijk wat het met je eigen hart doet.