Heb jij ook zo’n behoefte aan controle?

Ongemerkt zijn we in onze maatschappij allemaal enorme controlefreaks geworden! Of we het nu willen of niet, het is er blijkbaar gewoon ingeslopen; de behoefte aan controle. En dan niet een klein beetje, maar heel erg! En niet op één vlak, maar op allerlei gebieden. We willen graag het leven beheersen. Maar hoe matchen we dit met geloven? 

Misschien denk jij nu dat het bij jou wel meevalt en dat jij een uitzondering bent. En ja, het checken van een weer-app voordat je naar buiten gaat is redelijk onschuldig, en de vaste manier waarop, volgens jou, een vaatwasser moet worden ingeruimd ook. Maar als jij te maken hebt met faalangst, perfectionisme, onzekerheid, overmatig plannen, alles willen sturen of veel piekeren, is dat niet oké. Deze zaken geven namelijk aan dat je graag controle wilt hebben. Behoefte aan controle over jezelf, je omstandigheden en je resultaten. Misschien zelfs over anderen; hoe zij reageren of wat zij moeten doen of denken. Dus wees maar eerlijk: welke eigenschappen uit het lijstje herken jij bij jezelf? 

Behoefte aan controle

De wereld waarin we leven doet ons geloven dat het leven maakbaar is; dat we controle hebben over heel veel zaken. Maar in de praktijk blijkt dat helemaal niet te kloppen. We kunnen misschien veel dingen sturen, maar ook veel niet. En waarom zouden we dat willen? Vaak heeft het te maken met een verlangen naar veiligheid en zekerheid; met het beheersen van angst. 

In onze tijd hebben we te maken met verwachtingen die vaak torenhoog zijn. Verwachtingen van onszelf en anderen, van gebeurtenissen en het leven in z’n algemeen. We zijn bang dat er niet aan deze verwachtingen wordt voldaan. Het maakt ons angstig voor reacties van anderen en voor teleurstellingen en tegenslagen. Het maakt ons bang om de grip kwijt te raken. 

De behoefte aan controle loslaten?

Onze behoefte aan controle mag dan een logische verklaring hebben, het blijkt niet helpend te zijn! Integendeel juist: controle houdt angst in stand en geeft stress. Maar hoe kom je ervan af? En welke rol kan het geloof hierin spelen?

Vanuit de psychologie krijg je de volgende adviezen:  

• Relativeren: wat is er erg aan als dingen anders verlopen en als niet altijd aan jouw verwachtingen wordt voldaan? Misschien word je wel aangenaam verrast!
• Accepteren: sommige dingen verlopen nou eenmaal anders of vallen tegen, dus waarom zou je vechten tegen deze realiteit? Acceptatie geeft rust. 
• Loslaten: dat is het tegenovergestelde van (controle) vasthouden. Als je vasthoudt, zijn je handen gesloten en kun je niets doorgeven of ontvangen. ‘Loslaten’ is je handen openen en de dingen laten gebeuren. Dat is spannend, maar het gaat je uiteindelijk meer opleveren. 

Geloven en controle loslaten

Prachtige tools vanuit de psychologie, maar dan hebben we het nog niet over ‘geloven’ gehad. Alhoewel… geloven heeft juist alles te maken met loslaten, overgave, vertrouwen en geopende handen!

God is voor ons een veilige schuilplaats,
een betrouwbare hulp in de nood.
Daarom vrezen wij niet, al wankelt de aarde
en storten de bergen in het diepst van de zee.
Laat de watervloed maar kolken en koken,
de hoge golvende bergen doen beven.

De HEER van de hemelse machten is met ons,
onze burcht is de God van Jakob.

Staak de strijd, en erken dat Ik God ben,
verheven boven de volken, verheven boven de aarde.
– Psalm 46:2-4, 8, 11 (NBV21)

Deze psalm maakt het loslaten tot een uitdaging: staak de strijd, geef het op, laat die behoefte aan controle varen. Waarom? Omdat je dan zult merken dat God de touwtjes in handen heeft! Omdat Hij wel controle heeft over elke situatie. Wij hebben niets te vrezen, omdat we een plek hebben om te schuilen als het misgaat: God is een betrouwbare hulp in de nood! En het mooie is dat je vrijheid gaat ervaren als je de controle durft los te laten. 

Let go, let God!

Loslaten is ontzettend moeilijk; ik weet er alles van. Ik wil ook graag grip op mijn omstandigheden. Maar deze psalm helpt mij om de controle los te laten en om het aan God over te laten. Toen ik een burn-out had, besefte ik dat ik het niet langer allemaal zelf hoefde te doen. God was inderdaad die betrouwbare hulp in de nood; die veilige schuilplaats toen ik zelf geen controle meer leek te hebben. 

Ik wil je vandaag aanmoedigen: staak de strijd en ga niet langer als control-freak door het leven!

Aan de slag!

Luister naar het lied ‘Let Go, Let God!’ Van Jack Cassidy. Ik moedig je aan psychologische en/of pastorale hulp te zoeken als je er niet zelf uitkomt.