Heb jezelf lief als je naaste… uh, wat?

Oké oké, ik weet dat het gebod iets anders is: ‘Heb je naaste lief als jezelf’. Kom je regelmatig in de kerk, dan is de kans groot dat ‘ie wekelijks voorbij komt. En met reden! Het staat als één van de belangrijkste geboden bekend. Er is echter één probleem: de focus ligt in de meeste gevallen op ‘heb uw naaste lief’ en dat laatste gedeelte (‘als jezelf’) delft het onderspit. Is dat niet precies het tegenoverstelde van wat God ermee bedoelt? En daarom: heb jezelf lief als je naaste!

‘Heb je naaste lief als jezelf’ staat voor het eerst in Leviticus. Hoewel velen het herkennen als een uitspraak van Jezus (en dat klopt!), was het God Zelf die het voor het eerst noemde. Hij gaf het de Israëlieten als gebod.

Heb je naaste lief als jezelf. Ik ben de HEER.
– Leviticus 19:18 (NBV)

In het Nieuwe Testament wordt er een belangrijke toevoeging gedaan.

Het op een na belangrijkste is dit: “Heb uw naaste lief als uzelf.” Er zijn geen geboden belangrijker dan deze.
– Marcus 12:31 (NBV)

Want: ‘Pleeg geen overspel, pleeg geen moord, steel niet, zet uw zinnen niet op wat van een ander is’ – deze en alle andere geboden worden samengevat in deze ene uitspraak: ‘Heb uw naaste lief als uzelf.’
– Romeinen 13:9 (NBV)

Het wordt het ‘op één na belangrijkste’ gebod en de samenvatting van de Wet genoemd. Er is dus goede reden dat we het zo vaak benoemen en herhalen.

Een alternatief: heb jezelf lief als je naaste

Maar letten we nog wel op de hele zin? Vaak wordt het gebod gebruikt als focus op de ander, je naaste. Maar hier ligt ook een gevaar in. Wat als we onszelf vergeten?

Als we maar blijven geven, omdat ‘dat is wat je doet’.

Als we steeds ‘ja’ zeggen, maar daarmee keer op keer ‘nee’ tegen onszelf zeggen.

Als we geen ‘nee’ tegen anderen durven zeggen, omdat we bang zijn Gods gebod te schenden en egoïstisch te zijn.

Dat is de ondertoon die erin kan schuilen. Angst om het fout te doen. Met als gevolg dat we meer van onszelf vragen dan we eigenlijk kunnen geven, voorbijgaand aan onze eigen grenzen. Gaat dat niet regelrecht in tegen ‘heb je naaste lief als jezelf’? Ik denk dat we er baat bij kunnen hebben om het gebod soms om te draaien: heb jezelf lief als je naaste. Ze zijn namelijk even belangrijk!

Heb jezelf lief als je naaste – net als Jezus

Als vrouwen hebben we het hier best moeilijk mee, denk ik. Hulp vragen, grenzen aangeven, voor onszelf kiezen. Hoe doen we dat? Zoveel mensen hebben ons nodig en je hoort jezelf op de laatste plaats te zetten. Toch? 

Waarom is dit gebod uit Leviticus dan het op één na belangrijkste gebod? Juist omdat we dit zo snel vergeten! Omdat we de woorden verdraaien of een half gebod presenteren als een heel. Als we niet óók voor onszelf kiezen – onszelf laten vullen met energie, inspiratie en noem het maar op – hoe kunnen we deze dingen dan uitdelen aan onze naasten?

Jezus koos voor zichzelf. Trok zich terug om te bidden, zelfs als mensen Hem nodig hadden. Sliep tijdens een storm, terwijl de discipelen doodsbang waren. Als zelfs Jezus dat deed, wie zijn wij dan om het níet te doen?

Aan de slag!

En daarom stel ik het volgende voor: oefenen in ‘heb jezelf lief als je naaste’. En dat kan heel eenvoudig, op dit moment. Hoe kun jij vandaag een keer voor jezelf kiezen? Waartegen zeg jij vandaag ‘nee’ en daarmee ‘ja’ tegen jezelf? Is het een afspraak die je kunt verzetten, omdat je vandaag tijd nodig hebt om op te laden? Is het iets in het huishouden dat ook later kan, zodat jij juist een afspraak kunt maken waar je energie van krijgt? Je mag je laten vullen om vervolgens uit te delen. Heb jezelf lief als je naaste.