God: Rechter en verzoenende Vader

28

jul

Vivian Straver

Christenen zijn het er samen over eens dat God bestaat. Maar op de vraag wie God is, en welke eigenschappen Hij heeft, zullen de antwoorden uiteenlopen. God stijgt ver uit boven ons denkvermogen, en niemand kan ten volle begrijpen wie God is, hoe Hij handelt en waarom Hij handelt op die specifieke manier. Het is een moeilijk besef om te weten dat we God nooit volledig zullen kennen, maar een goede aanmoediging om met elkaar het gesprek aan te gaan over onze manieren waarop we God zien of kennen. Twee beelden die moeilijk te rijmen zijn met elkaar zijn het beeld van God als liefhebbende en zorgdragende Vader en het beeld van God als rechtvaardige en oordelende Rechter. Hoe verhouden deze zich tot elkaar, en, hoe kunnen deze twee personen samengaan in ons beeld van God?

Het is bijzonder om de tegenstelling te zien die we gebruiken als we spreken over bepaalde zaken in het christelijk geloof. We gebruiken termen van relatie om te spreken over God als Vader, over Jezus als Zoon (Johannes 3:16), en over de christenen als kinderen van God (Romeinen 8:14). Hier recht tegenover staan de overwegend juridische termen als we spreken over de zonde: als mens hebben we schuld, God schenkt genade, er is sprake van rechtvaardiging.

God als Rechter

Het kan soms gemakkelijk zijn om voorbij te gaan aan de rechtvaardige kant van God. Maar juist die rechtvaardigheid is een eigenschap die volledig eigen is aan God. Een rechter is iemand met autoriteit op het gebied van ‘goed’ en ‘kwaad’. Een rechter pleit voor eerlijkheid, voor waarheid, en uiteindelijk ook voor straf.
In het Oude Testament lezen we vaak over een oordelende God, in de Psalmen bijvoorbeeld:

Niet uit het oosten, niet uit het westen, niet uit de woestijn komt verheffing, het is God die rechtspreekt, en de een vernedert, de ander verheft.
– Psalm 75: 7-8 (NBV)

Vanuit de hemel klonk uw oordeel, de aarde vreesde en hield de adem in: u, God, rees op om recht te spreken, te redden alle vernederden op aarde.
– Psalm 76: 9-10 (NBV)

God is rechter, en rechtvaardigheid is onderdeel van zijn persoon. Als mensen is er een schuld die we meedragen, en die schuld houdt ons in principe bij God vandaan. God koestert woede jegens het kwaad in de wereld, omdat dit niet rijmt met zijn verlangen naar waarheid en eerlijkheid. Als we Gods woede ontkennen, dan is dat wat we geloven over verlossing niets waard!

God als Verzoenende Vader

De 11e-eeuwse theoloog Anselmus van Canterbury ging de strijd aan met de Gods behoefte aan rechtvaardigheid. Hij ervaarde moeite met God die barmhartig is, maar toch rechtvaardig moet oordelen over de wereld. Het eerste punt dat hij daarin aanstipte was het offer dat Jezus bracht: het offer van Jezus bedekte onze schuld. Doordat die schuld als het ware is weggewassen, kan God barmhartig zijn naar de mensen toe.

Maar… dit zou betekenen dat de relatie tussen God en mens een juridisch karakter heeft, en dat geloven in God slechts vraagt om een acceptatie van het offer van Jezus aan het kruis. Voordat de mens weer bij God kan komen, moet er vergeving van zonden zijn. Dit is een belangrijk onderdeel van de verzoening – maar er is meer! Paulus schrijft erover in een van zijn brieven aan de Korinthiërs. God verzoende de wereld met zich, dit betekent dat God handelende partij is in de verzoening. De Vader gaf zijn Zoon op, zodat er verzoening was voor ons, en zodat wij dichtbij God mogen leven. 

Het is God die door Christus de wereld met zich heeft verzoend: hij heeft de wereld haar overtredingen niet aangerekend. En ons heeft Hij de verkondiging van de verzoening toevertrouwd.
– 2 Korinthiërs 5:19 (NBV)

Tot slot, op de vooravond van Jezus’ kruisiging spreekt Jezus een gebed uit naar God. Jezus spreekt God aan met de woorden ‘Rechtvaardige Vader, de wereld kent u niet, maar ik ken u, en zij weten dat u mij hebt gezonden.’ (Johannes 17:24, NBV)
Dit is één van de weinige momenten (als niet het enige) waarop God op deze manier wordt aangesproken: ‘rechtvaardige Vader’. Jezus wijst hier op de rechtvaardigheid die in God aanwezig is, en de rechtvaardigheid die Hem naar het kruis zal leiden. Maar toch spreekt Jezus hem ook aan met ‘Vader’, omdat Jezus weet dat God Hem uit liefde voor de mensheid naar het kruis zal sturen.

Aan de slag!

In de inleiding van deze overdenking heb je gelezen over de ondoorgrondelijkheid van God. Als mensen kunnen we zelf geen totaalbeeld vormen – maar we kunnen meer leren over God van anderen! Zoek vandaag een vriendin op, en ga met elkaar in gesprek over de vraag: Wat is jouw beeld van God?

Deel deze overdenking

  1. Gerry schreef:

    Prachtig Vivian dat je de ondoorgrondelijkheid van God laat zien. En zeker ook de opdracht om met anderen te zoeken naar de vele kanten van God die iedereen weer anders beleeft en meemaakt.
    En daardoor ons beeld van HEM steeds completer maakt.
    Een dikke duim voor je column.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

© 2023 Zij Lacht | Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap