Last van een kritische houding? Dit is wat je van Jezus kunt leren

Je herkent het waarschijnlijk wel: je bent het niet helemaal eens met hoe iemand iets aanpakt. Dikke kans dat als je dit tegen die ander zegt, het overkomt als kritiek. Weet je hoe Jezus reageerde op mensen die kritiek op anderen hadden? Heel fel! Maar waarom?

Ikzelf vind het soms tenenkrommend en onbegrijpelijk om te lezen over het wel en wee van het volk van Israël. Zo ook toen ik in 2 Koningen 25 las dat het volk terug vluchtte naar Egypte. Na zo’n 1000 jaar zijn ze weer terug bij af, en daar kan ik me zo over frustreren! Ik kan me dan zo goed voorstellen dat God het bijltje er op dat moment bij neer zou hebben gegooid. Dikke vette streep eronder. Telefoon op standje afwezig, daaag! “Dit is de voicemail van God. Hij is op dit moment niet bereikbaar. Spreek een bericht in na de piep.”

Wel die splinter, niet die balk

Herken je dat soort gedachten? Dat je je afvraagt hoe het volk (of iemand anders) zó van God kan afdwalen, terwijl Hij ze prachtige dingen wil geven? En ken je ook die uitspraak van Jezus over een balk en een splinter?

Jullie zien wél dat er een splinter zit in het oog van iemand anders. Maar jullie merken helemaal niet dat er een hele balk in je eigen oog zit! Hoe durven jullie tegen die ander te zeggen: ‘Zal ik even de splinter uit je oog halen?’, als er in je eigen oog een balk zit? Dat is heel erg schijnheilig! Haal eerst de balk uit je eigen oog. Dan kun je goed scherp zien. Pas dan kun je de splinter uit het oog van de ander halen.
– Mattheüs 7:3-5 (BasisBijbel)

Blind voor je eigen tekortkomingen

Als je het bovenstaande herkent dan herken je dit misschien ook wel: het is vaak erg makkelijk om kritiek op anderen te hebben. Of het nou om een volk van lang, lang geleden gaat of je buurvrouw; een puntje van kritiek is snel gevonden. Maar wat zegt Jezus? Kijk eerst maar eens naar jezelf, voordat je over een ander begint! Waarom? Omdat we vaak blind zijn voor onze eigen tekortkomingen en die van anderen dubbel zo goed kunnen benoemen. En omdat kritiek vaak negatief overkomt, pijn doet en het mensen niet helpt om te veranderen.

Jezus reageerde kritisch op kritische Farizeeërs

Is je wel eens iets opgevallen aan Jezus? Op degenen die het meest kritisch naar anderen waren – in de tijd van Jezus waren dat vaak de Farizeeërs – reageerde Hijzelf ook fel en kritisch. Tegelijkertijd kwam Hij in aanraking met zondaars, die van zichzelf wisten dat ze zondig waren, en antwoordde hen met: ‘Ga heen, en zondig niet meer’. Het zit hem denk ik in de hartsgesteldheid van de mensen met wie Jezus te maken had. Het terechtwijzen van een ander is niet slecht, zolang het met een liefdevolle houding gebeurt. En dat is waar het de Farizeeërs aan ontbrak, en waar Jezus Zich aan stoorde.

Liefdeloze woorden leiden tot niets

Aan pure kritiek, zonder de wil om iemand op te bouwen en liefdevol verder te helpen, heeft niemand iets. Liefdeloze woorden zijn niet wat Jezus voor ogen had als Hij, of één van Zijn volgers, iemand op zijn of haar zonden wees. Van kerkmensen wordt wel eens gezegd (ik las het toevallig van de week weer ergens) dat ze kritisch over kunnen komen. Slaan we hierin de plank dan volledig mis? Lijken we daarin meer op de Farizeeërs dan op Jezus? Dat kan niet de bedoeling zijn.

Zeuren om het zeuren?

Hoe dan om te gaan wanneer je kritiek op voelt komen? Dat kan best heel lastig zijn! Een belangrijke vraag is denk ik of wat je wilt zeggen iemand verder kan helpen en liefdevol kan opbouwen. In het eerder genoemde voorbeeld van het volk van Israël zou het (hypothetisch gezien) weinig zin hebben als ik op hen zou afgeven om hun manier van denken en doen. Dan heb ik duidelijk te weinig oog voor mijn eigen zonden en valkuilen en wil ik alleen zeuren om het zeuren. Met die houding komt iets puur negatief over, kun je het beter voor je houden en je concentreren op de balk in je eigen oog. Een liefdevolle houding is cruciaal en de énige manier waarop iets als een terechtwijzing en niet als kritiek overkomt.

Aan de slag!

Een kritieke houding kan best heel lastig zijn om mee om te gaan. Hoe herken je of je de dingen die je wilt zeggen vanuit de juiste houding brengt? Een goede tip is om te achterhalen of je jezelf boven de ander stelt wanneer je iets wilt zeggen. Voel je je beter dan die ander? Dan is de kans groot dat je kritiek geeft en die ander niet opbouwt! Vraag God of Hij je wil helpen dit te herkennen, en het op de juiste manier aan te pakken.