De zaligsprekingen: hoe word je écht gelukkig?

‘Zalig’ is een woord dat in het hedendaagse Nederlands maar weinig meer wordt gebruikt. We horen het soms nog rondom de feestdagen, wanneer men elkaar een ‘zalig kerstfeest’ wenst, of soms om bepaalde zaken écht even op te hemelen. Enkele decennia geleden was het gangbaarder, en had het een betekenis van ‘fijn’ of ‘aangenaam’. In de tijd van het Nieuwe Testament had ‘zalig’ de betekenis van ‘gelukkig’. De filosofen van deze tijd hadden ieder hun eigen manier om geluk na te streven – zoals door het maximaal nastreven van genot, of door een onverschillige houding ten opzichte van de situaties in de wereld. Jezus spreekt in de Bergrede over een manier om gelukkig te worden die in contrast staat met de gangbare opvattingen. Ook wij kunnen hiervan leren! 

We kunnen de zaligsprekingen lezen als een manier om gelukkig te worden. De kern hierbij is dat ons leven niet langer om ons zelf gaat – namelijk dat wij het mooiste huis hebben, de meest perfecte outfit of de beste baan – maar dat God het is die in ons leven centraal staat. De zaligsprekingen lezen we in Mattheüs 5:1-12. Laten we één voor één bekijken wat deze kunnen betekenen in jouw en mijn leven.  

“Toen Jezus de menigte zag, ging Hij de berg op, en nadat Hij was gaan zitten, kwamen zij discipelen bij Hem. En Hij opende Zijn mond en onderwees hen. Hij zei: Zalig zijn de armen van geest, want van hen is het koninkrijk der hemelen.”
(Mattheüs 5:1-3, HSV) 

De eerste zaligspreking gaat over geestelijke armoede. Het gaat hier niet zozeer om mensen met een lage mentale capaciteit, zoals je op het eerste oog zou lezen, maar het gaat over mensen die beseffen dat ze afhankelijk zijn van God om gelukkiger te worden.  

Zalig zijn zij die treuren, want zij zullen vertroost worden (vers 4) 

‘Hoe kan je gelukkig zijn, wanneer je verdriet hebt?!’ Dat is de eerste gedachte die misschien bij je opkomt. Ieder mens heeft vroeg of laat in zijn leven te maken met verdriet, en het mooie is dat God jou daarin troost wil brengen.  

Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven (vers 5)

De zachtmoedigen zijn de mensen die in een nederige houding leven. Zij zetten niet zichzelf op de eerste plek, maar laten God die plek innemen. Jezus is hier het ultieme voorbeeld, omdat hij zelfs in de ontzettend moeilijke tijd voor de kruisiging zich overgeeft aan de wil van God.  

Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden (vers 6) 

Het verlangen dat bij deze zaligspreking hoort, wordt bezongen in het lied ‘Maak ons hart onrustig‘. De onrust die hierin wordt bezongen gaat over de onrust voor de wereld, maar het verlangen in deze zaligspreking gaat verder: naar een diep verlangen om met ons eigen leven naar de wil van God te leven – namelijk in doen en laten zijn liefde gehoorzamen en doorgeven. Het hongeren en dorsten waarvan sprake is in deze zaligspreking toont dat het gaat om een uiterst diep verlangen! Als wij ook maar een klein beetje figuurlijke dorst of honger hebben naar die gerechtigheid die God eens zal brengen, zal dat verzadigd worden.  

Zalig zijn de barmhartigen, want aan hen zal barmhartigheid bewezen worden (vers 7) 

De barmhartigheid in deze zaligspreking gaat over het kennen van vergeving. Wanneer wij een vergevende houding hebben naar anderen, zullen we een stukje van Gods hart leren kennen. Hij is namelijk vergevingsgezind, en bewijst ons zijn barmhartigheid.  

Zalig zijn de reinen van hart, want zij zullen God zien (vers 8) 

De zesde zaligspreking vraagt om mensen die een rein hart hebben, maar hoe is dit waar te maken? Het gaat erom dat er in ons hart een puur verlangen naar God is, en dat we Hem de kans geven ons van binnenuit te veranderen. Door een algehele verandering door God zullen we Hem uiteindelijk mogen zien! 

Zalig zijn de vredestichters, want zij zullen Gods kinderen genoemd worden (vers 9) 

In deze zaligspreking wordt er niet van ons gevraagd om het slagveld op te gaan en de oorlogen voorgoed tot een eind te brengen. Het mag, zeker! Maar ook in de kleine ruzies of onenigheden mogen we vredestichten. Sterker, we hebben de opdracht gekregen om onze vijanden zelfs lief te hebben!  

“Zalig zijn zij die vervolgd worden om de gerechtigheid, want van hen is het Koninkrijk der hemelen. Zalig bent u als men u smaadt en vervolgt, en door te liegen allerlei kwaad tegen u spreekt, omwille van Mij. Verblijd en verheug u, want uw loon is groot in de hemelen, want zo hebben ze de profeten vervolgd die er vóór u geweest zijn.”
(Mattheüs 5: 10-12, HSV) 

De laatste zaligspreking spreekt over het geluk dat er is voor christenen die vervolgd worden. Als je denkt aan de christenvervolging die zich afspeelt in gebieden zonder godsdienstvrijheid is deze zaligspreking lastig te geloven. Want hoe kan je in een zodanige beproeving God nog terugvinden? Niet alleen deze heftige vorm van vervolging, maar ook in onze maatschappij worden christenen niet altijd even hartelijk ontvangen. Maar juist in díe narigheid kan God zijn trouw, zijn liefde en zijn vreugde tonen.  

Aan de slag!

De zaligsprekingen worden heel algemeen gepresenteerd: als je zo bent, dan zal je gelukkig worden. Het lijkt een heel eenvoudige regel, maar niets is minder waar. Onder deze leefregels mag je je proberen struikelend en strompelend staande te houden.